Κοινωνία αξιών: Πώς το νερό και ο φυσικός πλούτος θα προστατευθούν συνταγματικά

Με σχέδιο ΚΥΑ, που μπήκε σε διαβούλευση μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου, από τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιάννη Τσιρώνη, θεσμοθετείται η κοστολόγηση και επιβάλλεται η τιμολόγηση όλων των υπηρεσιών ύδατος, ανά γεώτρηση ή ανά στρέμμα σε όλες τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις, ανάλογα με το τι είδους νερό χρησιμοποιούνε. Αν δηλαδή είναι από ανοιχτά κανάλια άρδευσης ή από ιδιόκτητες γεωτρήσεις. Επίσης θα υπάρχουν και μεταβλητά τέλη ανά κυβικό μέτρο, ανάλογα με την μετρηθείσα ποσότητα του ύδατος που καταναλώθηκε για αγροτική χρήση.

Τα δικαιώματα χρήσης θα ανήκουν σε παρόχους υπηρεσιών ύδατος για αγροτική χρήση που σήμερα είναι οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων, η ΕΥΔΑΠ, η ΕΥΑΘ, οι ΟΤΑ Α΄και Β΄ βαθμού και λοιποί φορείς που παρέχουν νερό άρδευσης στους τελικούς χρήστες.

Το ποσό των εισπραχθέντων περιβαλλοντικών τελών θα αποδίδεται από τους παρόχους υπέρ του Πράσινου Ταμείου, ενώ το 2,5% θα παρακρατείται από τους παρόχους, με εξαίρεση τις πολυμετοχικές επιχειρήσεις ύδρευσης αποχέτευσης που είναι «εισηγμένες» στο χρηματιστήριο, όπως η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ, έναντι του κόστους παροχής των σχετικών υπηρεσιών. 

ΣΧΟΛΙΑ

Το περιβαλλοντικό τέλος προβλέπεται στην κοινοτική νομοθεσία για όλες τις χρήσεις νερού και για την άρδευση.

Ο υπαρκτός όμως κίνδυνος είναι να δούμε σύντομα και επιβολή απαγόρευσης στην συλλογή και χρήση και του βρόχινου νερού, όπως έχει γίνει σε χώρες της Λατινικής Αμερικής που οι διεφθαρμένες κυβερνήσεις πούλησαν τα δικαιώματα κάθε είδους νερού σε πολυεθνικές εταιρείες και ισχύει και σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ.

ΘΕΣΕΙΣ

1. Εάν η παροχή νερού γίνεται μέσω αρδευτικών έργων, σε συλλογικό επίπεδο, για βελτίωση της άρδευσης των αγροτικών καλλιεργειών, είναι λογικό να θεσμοθετηθεί ένα τέλος υπέρ των παρόχων, οι οποίοι θα έχουν και την υποχρέωση αποκατάστασης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων λόγω των έργων που έκαναν.

2. Αυτό που δεν είναι λογικό είναι η γενικευμένη παραχώρηση των δικαιωμάτων χρήσης ύδατος σε παρόχους που σήμερα κάποιοι μπορεί να είναι δημόσιοι φορείς, αύριο όμως μπορεί να μετατραπούν σε εταιρείες πολυμετοχικές όπως η ΕΥΔΑΠ και να πουληθούν στην συνέχεια οι μετοχές του δημοσίου σε πολυεθνικούς κολοσσούς, οι οποίοι έχουν την δυνατότητα να επιβάλλουν καταχρηστικές νομοθεσίες σε χώρες, ακόμη και σε επίπεδο ΕΕ.

3. Οι πάροχοι δεν θα πρέπει να αποκτούν αποκλειστικά δικαιώματα, αλλά αυτά θα είναι σε σχέση πάντα με τα έργα που κάνουν, τις υπηρεσίες που παρέχουν και χρονικά περιορισμένα .

4. Θα πρέπει συνεπώς να υπάρξει και σαφής συνταγματική πρόβλεψη ότι δεν υφίστανται αποκλειστικά και γενικευμένα δικαιώματα επί του φυσικού πλούτου της χώρας και επί των δημοσίων αγαθών όπως το νερό, οι δρόμοι, οι παραλίες οι θάλασσες, τα δάση, οι λίμνες, τα ποτάμια κλπ, αλλά μπορούν να επιβληθούν μόνο περιορισμένα ποσοτικά και χρονικά τέλη για την φύλαξη, δημιουργία και βελτίωση συγκεκριμένων έργων με συλλογικό δημόσιο χαρακτήρα.

5. Τα τέλη αυτά δεν μπορούν να επιβάλλονται ως ένα εισπρακτικό μέτρο επιπρόσθετης φορολόγησης, αλλά θα πρέπει να αφορούν εξ ολοκλήρου την δημιουργία, βελτίωση και λειτουργία συγκεκριμένων έργων κοινής ωφέλειας, καθώς και την αποκατάσταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων λόγω των συγκεκριμένων έργων, που θα αποτελεί και συμβατική υποχρέωση των παρόχων.

6. Αλλά κυρίως δεν μπορεί να δημιουργούν αρνητικά δικαιώματα στους πολίτες επί κάθε άλλης συναφούς χρήσης των δημόσιων αγαθών (και δεν κάνουν χρήση των συγκεκριμένων παροχών), επειδή οι πάροχοι ισχυρίζονται διαφυγόντα κέρδη.

Δηλαδή με λίγα λόγια, εάν το νερό που χρησιμοποιώ το μάζεψα μόνος μου, δεν θα μου απαγορευθεί η χρηση ούτε θα επιβληθεί τέλος επειδή ο πάροχος μίας άρδευσης ισχυρίζεται ότι χάνει κέρδη, λόγω του ότι είμαι αυτάρκης και δεν χρησιμοποιώ τις δικές του παροχές.