Η λατρεία του Αϊ-Γιώργη στην Αράχωβα

Η λατρεία του Αγίου Γεωργίου στην Αράχωβα, χάνεται στα βάθη των αιώνων. Αν δεχτούμε ότι η Αράχωβα πρωτοεμφανίζεται στους μεταχριστιανικούς χρόνους του 5αι και 6αι μΧ, μπορούμε να υποθέσουμε, ότι η πρώτη μικρή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου χτίστηκε την εποχή εκείνη, στον Κατοπτήριο χώρο, που σύμφωνα με τη μυθολογία είναι το σημείο που βρίσκεται η σημερινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

Η Αράχωβα είναι χτισμένη στα 950 μέτρα ψηλά, κάτω από τις απότομες βραχώδεις πλαγιές του Παρνασσού, που αρχίζουν από την Υάμπεια, την ανατολική από τις δύο Φαιδριάδες, που σήμερα λέγεται Πετρίτης. Ο βράχος αυτός στην αρχαιότητα ονομαζόταν Κατοπτήριος χώρος γιατί ο Απόλλωνας, σύμφωνα με το μύθο, «κατοπτεύσας, κατετόξευσε τον δράκοντα».

Σύνδεση με τη μυθολογία

Η μυθολογία μας εξηγεί, το πανάρχαιο δέος του ανθρώπου μπροστά στα φυσικά φαινόμενα, που δεν μπορούσε να εξηγήσει.

Σύμφωνα με τη μυθολογία λοιπόν, στον Κατοπτήριο χώρο, που προσδιορίζεται στη σημερινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, ο Απόλλων κατόπτευσε και θανάτωσε με το τόξο του τον Πύθωνα. Πράγματι, η μόνη προεξοχή του νότιου Παρνασσού από την οποία είναι ορατή η κοιλάδα των Δελφών, είναι ο Ναός του Αγίου Γεωργίου. Ο αρχαίος γεωγράφος Στράβων, αναφέρει ότι ο Κατοπτήριος χώρος υψώνεται πάνω από την Ανεμώρεια (Αράχωβα) και περιγράφεται ως κρημνώδης παρώρεια του Παρνασσού.

Ο Πύθωνας ήταν ένα μεγάλο σαυροειδές τέρας που γέννησε η Γη. Ζούσε στις μεγάλες βραχώδεις σχισμές των νοτίων παρυφών του Παρνασσού και προστάτευε τις πηγές «Μάνα» και «Κασταλία» ενώ καταδίωκε Νύμφες, δημιουργούσε ανέμους και έφερνε καταστροφές. Το θηρίο αυτό κατόπτευε ο Απόλλων που φόνευσε με το τόξο του και στη συνέχεια έφυγε από τους Δελφούς για να εξαγνισθεί. Μετά τον εξαγνισμό του επιστρέφει και εγκαθίσταται η λατρεία του στους Δελφούς με την επωνυμία Πύθιος.

Τα Πύθια προς τιμήν του Απόλλωνα

Τα Πύθια ήταν αρχαιοελληνικοί αγώνες προς τιμήν του Απόλλωνα, που γίνονταν στους Δελφούς. Ήταν οι δεύτεροι σε σημασία, Πανελλήνιοι αγώνες, μετά τους Ολυμπιακούς. Τους ίδρυσε ο Απόλλων, σε ανάμνηση της νίκης του, κατά του Δράκου Πύθωνα. 

Οι πρώτοι αγώνες ήταν μουσικοί και περιλάμβαναν ένα διαγωνισμό κιθαρωδών και αυλητών. Στη συνέχεια προστέθηκαν γυμνικά και ιππικά αγωνίσματα. Τα Πύθια επαναλαμβάνονταν κάθε 4 χρόνια, με έπαθλο ένα στεφάνι δάφνης. 

Οι Δελφοί αποτέλεσαν το περίφημο θρησκευτικό κέντρο του αρχαίου Ελληνικού κόσμου. Ο πλούτος των εορτών συνοδευόταν με το αλάνθαστο μαντείο του Απόλλωνα και της Πυθίας.

Η μετάβαση στα Χριστιανικά χρόνια

Η μεγαλειώδης παράδοση των Δελφικών εορτών, συνεχίστηκε και στη Χριστιανική περίοδο σε όλες τις φάσεις της ( λειτουργίες, μουσικοί και αθλητικοί αγώνες, λιτανείες).

Στους τρεις πρώτους αιώνες μΧ, οι Χριστιανοί υπέφεραν και μαρτυρούσαν από τους Εθνικούς, τους οπαδούς της θρησκείας των Ολύμπιων Θεών. Επικράτησαν όμως τον 4ο αι. καταστρέφοντας τους αρχαίους Ναούς και χτίζοντας καινούργιους, χρησιμοποιώντας αρχαίο δομικό υλικό.

Επίσης έχει παρατηρηθεί η αφιέρωση των εκκλησιών που έχτιζαν, σε Χριστιανό Άγιο με ομοιότητα ή συνάφεια προς την ειδωλολατρική θεότητα, που λατρευόταν στον ίδιο τόπο. 

Σχετικά με τη λατρεία του Αγίου Γεωργίου, στην Αράχωβα, αυτή πρέπει να αντικατέστησε την τοπική λατρεία του Απόλλωνα.

Στο πέρασμα των αιώνων αναζητήθηκε ένα κοινό χαρακτηριστικό της Δρακοντοκτονίας ανάμεσα στο Ιστορικό και το Μυθικό πρόσωπο από τους Χριστιανούς, ήταν ο Άγιος Γεώργιος. Άλλωστε και από τη βιογραφία του Αγίου Γεωργίου, διαφαίνεται άμεση σχέση με τη λατρεία του μυθικού Απόλλωνα, καθόσον λίγο πριν τη θανατική καταδίκη του, είχε μεταφερθεί από το Διοκλητιανό, στο Ναό του Απόλλωνα με τον όρο να δεχτεί τη θεότητα του και να θυσιάσει στα είδωλα.

Ο Άγιος Γεώργιος όμως, καθαίρεσε τα σύμβολα του ειδωλολατρισμού, στον πιο αιματηρό διωγμό των Χριστιανών.

Επίλογος

Η λατρεία του Αγίου Γεωργίου αποτελεί την αδιάλειπτη συνέχεια της Απολλώνειας λατρείας που εξέπεσε και αυτό καταδεικνύεται με την ταύτιση της λατρείας του Απόλλωνα στους Δελφούς αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, όπως συνδέεται με τον Κατοπτήριο χώρο, το Κωρύκειο Άντρο, τη Λυκώρεια και τον Παρνασσό.

Επίσης τα αρχαιότατα ελληνικά έθιμα του πανηγυριού της Αράχωβας τονίζουν τη συνέχεια των λαμπρών αρχαίων Πύθιων προς τιμήν του Απόλλωνα. 

Οι αθλητικοί αγώνες (λιθοβολία,πάλη, διελκυστίνδα, σήκωμα πέτρας) με παραδοσιακές ενδυμασίες, το δρώμενο στη βρύση του Αγίου Γεωργίου, η προσφορά αρνιών στους νικητές των αγώνων από τους κτηνοτρόφους, η κοινή τράπεζα στην αυλή της εκκλησίας και ο τελετουργικός χορός στη λήξη (χάλασμα) του πανηγυριού, διατηρούνται αναλλοίωτα στο πέρασμα εκατοντάδων αιώνων και αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία αρχαιοελληνικών παραδόσεων.

Ορόσημο της Αράχωβας, το πανηγυράκι της Αράχωβας, ενσωματώνει τη γνήσια Ελληνική παράδοση, ζωντανός οδηγός για το λαμπρό μέλλον της!