Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Δέσμη μέτρων για βιώσιμη ενεργειακή ασφάλεια

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε δέσμη μέτρων για την ενεργειακή ασφάλεια ώστε η ΕΕ να είναι προετοιμασμένη για την παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση με στόχο την αντιμετώπιση ενδεχόμενων διακοπών του ενεργειακού εφοδιασμού. Η ενεργειακή ασφάλεια αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της στρατηγικής για την Ενεργειακή Ένωση, βασικής πολιτικής προτεραιότητας της Επιτροπής Γιούνκερ.  

Η δέσμη περιλαμβάνει ευρύ φάσμα μέτρων για να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της ΕΕ στις διακοπές του εφοδιασμού της με φυσικό αέριο. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται ο μετριασμός της ζήτησης ενέργειας, η αύξηση της παραγωγής ενέργειας στην Ευρώπη (μεταξύ άλλων και από ανανεώσιμες πηγές), η περαιτέρω ανάπτυξη μιας εύρυθμα λειτουργούσας και πλήρως ενοποιημένης εσωτερικής αγοράς ενέργειας, καθώς και η διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών, προμηθευτών και διαύλων εφοδιασμού. Επίσης, οι προτάσεις βελτιώνουν τη διαφάνεια της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας και αυξάνουν την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών.

Η δέσμη μέτρων για την ενεργειακή ασφάλεια προτείνεται υπό το πρίσμα της νέας σφαιρικής και οικουμενικής συμφωνίας για την κλιματική αλλαγή, που εγκρίθηκε από τους ηγέτες όλου του κόσμου στις 12 Δεκεμβρίου 2015, στο Παρίσι. Η συμφωνία του Παρισιού έστειλε ένα ηχηρό μήνυμα στις επιχειρήσεις και στους πολιτικούς ιθύνοντες, θέτοντας την καθαρή ενέργεια σε μη αναστρέψιμη πορεία και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση.

Ο Aντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και επίτροπος Ενεργειακής Ένωσης, κ. Μάρος Σέφτσοβιτς, δήλωσε τα εξής: «Η Στρατηγική για την Ενεργειακή Ένωση, που εγκαινιάστηκε πριν από έναν χρόνο, υποσχόταν τον εφοδιασμό όλων των Ευρωπαίων με ασφαλή, βιώσιμη και ανταγωνιστική ενέργεια. Η δέσμη μέτρων μπορεί να εστιάζει στην ασφάλεια του εφοδιασμού, αφορά, όμως, και τους τρεις αυτούς πρωταρχικούς στόχους. Μειώνοντας την ενεργειακή μας ζήτηση και διαχειριζόμενοι καλύτερα τον εφοδιασμό μας από εξωτερικές πηγές, υλοποιούμε την υπόσχεσή μας και ενισχύουμε τη σταθερότητα της ενεργειακής αγοράς της Ευρώπης.»

Ο αρμόδιος για τη Δράση για το Κλίμα και την Ενέργεια Επίτροπος κ. Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε προέβη με τη σειρά του στις εξής δηλώσεις:«Μετά τις κρίσεις φυσικού αερίου του 2006 και του 2009 που άφησαν εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς θέρμανση, είχαμε πει: 'Ποτέ ξανά'. Όμως οι ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2014 έδειξαν ότι εξακολουθούμε να είμαστε υπερβολικά ευάλωτοι σε τυχόν μεγάλες διακοπές του εφοδιασμού με φυσικό αέριο.

Παράλληλα, οι πολιτικές εντάσεις στα σύνορά μας μάς υπενθυμίζουν με έντονο τρόπο ότι αυτό το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί από μόνο του. Οι σημερινές προτάσεις αφορούν την οικοδόμηση ενός αξιόπιστου, ανταγωνιστικού και ευέλικτου συστήματος, στο πλαίσιο του οποίου η ενέργεια θα ρέει διαμέσου των συνόρων προς όφελος των καταναλωτών. Αφορούν επίσης την έκφραση αλληλεγγύης για την προστασία των πλέον ευάλωτων. Τέλος, αφορούν τη εξασφάλιση ενός μέλλοντος με καθαρή ενέργεια: μπορώ να διαβεβαιώσω ότι η δέσμευσή μας για μετάβαση προς καθαρές μορφές ενέργειας είναι σταθερή και αδιαπραγμάτευτη.»

Σε τι συνίσταται η δέσμη μέτρων που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή;

Κανονισμός για την ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο

Το φυσικό αέριο συμβάλλει στη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και παραμένει σημαντικό για το ενεργειακό μείγμα της ΕΕ. Ωστόσο, η σημερινή εξωτερική εξάρτηση καθιστά αναγκαία την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγορών της ΕΕ έναντι πιθανών διακοπών του εφοδιασμού τους με φυσικό αέριο. Για να αξιοποιηθούν πλήρως τα οφέλη μιας ρευστής και ανταγωνιστικής αγοράς, είναι απαραίτητο να βελτιωθεί η διαφάνεια της αγοράς φυσικού αερίου της ΕΕ. Για να αντιμετωπιστεί η αδυναμία αυτή του συστήματος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη μετάβαση από μια εθνική σε μια περιφερειακή προσέγγιση κατά τον σχεδιασμό μέτρων για την ασφάλεια του εφοδιασμού. Η πρόταση εισάγει επίσης την αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών, ώστε να διασφαλίζεται ο εφοδιασμός των νοικοκυριών και των βασικών κοινωνικών υπηρεσιών, π.χ. στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, σε περίπτωση που σοβαρές κρίσεις πλήξουν τον εφοδιασμό τους.

Απόφαση σχετικά με τις διακυβερνητικές συμφωνίες στον τομέα της ενέργειας

Η ΕΕ πρέπει να μεριμνήσει ώστε οι διακυβερνητικές συμφωνίες που υπογράφονται μεταξύ των κρατών μελών της και τρίτων χωρών και που αφορούν την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ με φυσικό αέριο να είναι πιο διαφανείς και να συμμορφώνονται πλήρως με την ενωσιακή νομοθεσία. Για τον σκοπό αυτό, καθιερώνει τη διενέργεια εκ των προτέρων ελέγχου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η εκ των προτέρων αυτή αξιολόγηση καθιστά δυνατό τον έλεγχο της συμμόρφωσης με τους κανόνες ανταγωνισμού και τη νομοθεσία για την εσωτερική αγορά ενέργειας πριν από τη διαπραγμάτευση, την υπογραφή και την κύρωση των συμφωνιών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν πλήρως υπόψη τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προτού υπογράψουν τις συμφωνίες.

Στρατηγική για το υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ) και την αποθήκευση φυσικού αερίου

Η Ευρώπη είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας φυσικού αερίου στον κόσμο. Η συνολική ικανότητα της Ευρώπης να εισάγει υγροποιημένο φυσικό αέριο είναι σημαντική - αρκετή ώστε να καλύπτει περίπου το 43% της σημερινής συνολικής ζήτησης φυσικού αερίου (στοιχεία 2015). Ωστόσο, εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές περιφερειακές ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση στο υγροποιημένο φυσικό αέριο.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μια στρατηγική για το υγροποιημένο φυσικό αέριο που θα βελτιώσει την πρόσβαση όλων των κρατών μελών σε αυτό, ως μια εναλλακτική πηγή αερίου. Βασικά σημεία της στρατηγικής αυτής είναι η ανάπτυξη στρατηγικών υποδομών με στόχο την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και τον εντοπισμό έργων που θα μπορούσαν να τερματίσουν την αποκλειστική εξάρτηση ορισμένων κρατών μελών.

Στρατηγική όσον αφορά τη θέρμανση και την ψύξη

Η θέρμανση και η ψύξη των κτιρίων και η βιομηχανία καταναλώνουν το ήμισυ της ενέργειας της ΕΕ. Επίσης, η ενέργεια αυτή προέρχεται σε ποσοστό 75% από ορυκτά καύσιμα. Η προτεινόμενη στρατηγική για τη θέρμανση και την ψύξη εστιάζει στην άρση των εμποδίων που δυσχεραίνουν την απαλλαγή των κτιρίων και της βιομηχανίας από τις ανθρακούχες εκπομπές. Τονίζει επίσης ότι η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα έχουν αντίκτυπο στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. Η αντιμετώπιση του τομέα αυτού με πιο στρατηγικό σχέδιο είναι ζωτικής σημασίας, δεδομένου ότι η ΕΕ επιθυμεί να περιορίσει την εξάρτησή της από εξωτερικούς προμηθευτές.

Ιστορικό

Μία από τις προτεραιότητες της Επιτροπής Γιούνκερ είναι η δημιουργία μιας ανθεκτικής Ενεργειακής Ένωσης με μακρόπνοη πολιτική στον τομέα της κλιματικής αλλαγής. Στόχος της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Ένωσης, όπως ορίστηκε στη στρατηγική-πλαίσιο[1] τον περασμένο Φεβρουάριο, είναι η παροχή στους καταναλωτές της ΕΕ —νοικοκυριά και επιχειρήσεις— ασφαλούς, βιώσιμης, ανταγωνιστικής και οικονομικά προσιτής ενέργειας.

Γι' αυτό απαιτείται ουσιαστική αλλαγή του ενεργειακού μας τοπίου. Έτσι, παρέχεται μια ευκαιρία για περαιτέρω καινοτομία στον τομέα αυτό, δημιουργία θέσεων εργασίας και ανάπτυξη στην ΕΕ, με παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απευθύνει θερμή έκκληση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν χωρίς καθυστέρηση και κατά προτεραιότητα τις σημερινές προτάσεις ώστε αυτές να αποκτήσουν νομοθετική ισχύ και να αυξήσουν την ανθεκτικότητα της Ευρώπης έναντι των διακοπών του ενεργειακού ανεφοδιασμού.

Η ασφάλεια του εφοδιασμού είναι μία από τις πέντε αλληλένδετες και αλληλεξαρτώμενες συνιστώσες της Ενεργειακής Ένωσης. Βασικοί μοχλοί της ενεργειακής ασφάλειας είναι η ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς και η αποδοτικότερη κατανάλωση ενέργειας. Αλλά η ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ συνδέεται στενά και με τις επιλογές των γειτόνων της στον τομέα της ενεργειακής πολιτικής.

1.- Στρατηγική-πλαίσιο για μια ανθεκτική Ενεργειακή Ένωση με μακρόπνοη πολιτική για την κλιματική αλλαγή COM (2015)80.

Περισσότερα:

• Κανονισμός για την ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο
• Διακυβερνητικές συμφωνίες στον τομέα της ενέργειας
• Το υγροποιημένο φυσικό αέριο και η αποθήκευση φυσικού αερίου θα ενισχύσουν την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ
• Προς έναν έξυπνο, αποδοτικό και βιώσιμο τομέα θέρμανσης και ψύξης
• Ιστότοπος Στρατηγική για την Ενεργειακή Ένωση
• Έκθεση 2015 σχετικά με την Κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης
• Ιστότοπος της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας