Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων: Δεν είναι μόνο ο Πύργος και η Κοζάνη… «Κάν’ το όπως η Σπάρτη»

Αγαπητέ μου φίλε,

Σε ό,τι αφορά τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι υπάρχουν εύκολες λύσεις και ότι υπάρχει απεριόριστος χρόνος. Και δύσκολα είναι τα πράγματα - όταν φτάνει ο κόμπος στο χτένι…- και χρόνος δεν υπάρχει, αλλά και χρήμα δεν υπάρχει, να μην το ξεχνάμε… 

Ναι υπάρχει, όπως λες, η απειλή του τέλους ταφής για τις ανεπεξέργαστες ποσότητες, που θα πάνε για υγειονομική ταφή. Προς το παρόν δόθηκε αναβολή μέχρι τέλους του 2016 νομίζω. Οι μονάδες ξήρανσης του Ηρακλείου και της Κεφαλλονιάς, αλλά και τα επιχειρήματα των εταιρειών για τις μεγάλες Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων, οι γνωστές ως ΜΕΑ, στηρίχτηκαν και στηρίζονται στην απειλή αυτού του τέλους. Οπότε, κάνουμε ό,τι να ‘ναι, αρκεί να γλυτώσουμε το πρόστιμο... Κάνουμε και μονάδες ξήρανσης, και κινητές μονάδες ανακύκλωσης, και ΜΕΑ και ΕΜΑΚ. Μόνο σοβαρή προσπάθεια για Διαλογή στην Πηγή δεν λέμε να κάνουμε. 

Από πολλούς θεωρούνται υπερβολικοί οι στόχοι του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) κυρίως όσον αφορά τον περιορισμό των σύμμεικτων. Υπερβολικοί, χωρίς να έχει γίνει ουσιαστικά τίποτα για την εναλλακτική διαχείριση, όπως δεκαετίες τώρα φωνάζουν κάποιοι και όπως κάνουν οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Δεν ξέρω αν εννοούν υπερβολικό το 50% σύμμεικτα και 50% Διαλογή στην Πηγή με χρονικό ορίζοντα το 2020. 

Κι επειδή συζητάμε για τις ΜΕΑ, το θέμα δεν είναι μόνο στις φουσκωμένες εγγυημένες ποσότητες και τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις. Είναι η διαστρέβλωση και οι μισές αλήθειες. Είναι χρήσιμο όμως να αντιληφθούμε τι επιτυγχάνει η ΜΕΑ με τα σύμμεικτα. Όντως βιοσταθεροποιεί το οργανικό κλάσμα, αλλά παράγει μόνο RDF, που αν δεν καίγεται, θάβεται μαζί με το υπόλειμμα και επομένως χρειάζεται ο ανάλογων διαστάσεων ΧΥΤΥ. Για τη ΜΕΑ, η μόνη προοπτική που έχει για βελτίωση επιδόσεων, είναι η Διαλογή στην Πηγή. 

Για παράδειγμα στην ΕΜΑΚ Χανίων, πριν τοποθετηθούν οι οπτικοί διαχωριστές - δεν ξέρω αν λειτούργησαν - το 70% πήγαινε στον ΧΥΤΑ. Από το υπόλοιπο 30%, το 18% ήταν η υγρασία που χάνονταν κατά τη βιοσταθεροποίηση και έκανε μόνο 12% ανάκτηση, συμπεριλαμβάνοντας και τις ποσότητες του ΚΔΑΥ σε αυτό το ποσοστό. Στη Δυτική Μακεδονία, μόνο το 35% των εισερχόμενων ανακυκλώσιμων στη ΜΕΑ θα ανακτάται [εδώ http://www.helector.gr/default.asp?catid=38969&subid=2&pubid=15448443] Και μιλάμε για μια ΜΕΑ, που προβλέπεται να έχει οπτικούς διαχωριστές. Δεν ξέρω αν στο 35% προσμετρώνται και ποσότητες από ΚΔΑΥ.   

Αγαπητέ μου, έχουν δυστυχώς κάποιοι αναγάγει τη ΣΔΙΤ της Δυτ. Μακεδονίας σε υπέρτατη λύση και δυστυχώς χρησιμοποιείται ως η «κερκόπορτα» και ο «Δούρειος Ίππος» των ΜΕΑ. Και τους ρωτώ: γιατί να μην είναι η Σπάρτη το παράδειγμα με τη διαλογή στην πηγή και τους χωριστούς κάδους, και όχι η Κοζάνη, και να λέμε «κάν’ το όπως η Σπάρτη…»; Είπαμε, η Κοζάνη ήταν ένα αναγκαίο «κακό», γιατί δεν μπορούσαν οι ώριμες διαδικασίες δημοπράτησης να ακυρωθούν χωρίς συνέπειες για την ΔΙΑΔΥΜΑ και το Δήμο. Όμως αρκεί το 35% ανάκτηση επί των εισερχομένων ανακυκλώσιμων στη ΜΕΑ - που μπορεί να έχει και ΚΔΑΥ όπως τα Χανιά - και να το θεωρούμε ως παράδειγμα; Τα ανακυκλώσιμα στα σύμμεικτα είναι 40%. Πες με ΔσΠ να πέσουν στο 30% και θα ανακτά η ΜΕΑ επιπλέον μόνο 30%Χ35%=10,5%. Άρα το 50% των ανακυκλώσιμων τελικά δεν θα ανακτάται και θα καταλήγει ως RDF. Aυτό είναι επιτυχία; Αν δεν λειτουργήσει η Διαλογή στην Πηγή, εξαιτίας της ΜΕΑ που θα απορροφά κατά προτεραιότητα τους διαθέσιμους πόρους, θα είναι το 65% RDF. Μήπως κάνω πουθενά λάθος; γιατί μου φαίνονται πολύ προφανή για να μην τα επισημαίνουμε. 

Ένας υπαρκτός φόβος λοιπόν είναι, μήπως χαθεί πολύτιμη χωρητικότητα στους ΧΥΤΑ με το να θάβουμε τα «προϊόντα» των ΜΕΑ∙ μέχρι να πούμε ξανά αμάν και να παρακαλούμε για καύση, όταν θα έχουμε γίνει «Πύργος» και αφού θα έχουμε ξοδέψει εκατοντάδες εκατομμύρια για τις ΜΕΑ, οι οποίες θα τροφοδοτούν τα ιδιωτικά εργοστάσια καύσης. Οι οποίοι ιδιώτες, αντί να κάνουν οι ίδιοι τις προπαρασκευαστικές μονάδες της καύσης, θα τις πληρώνουμε εμείς, το κράτος και οι δημότες.  

Με όσα μου λες καταλαβαίνω ότι τελικά το σύστημα της Διαλογής στην Πηγή θα έχει την πιο σφοδρή κριτική στο όνομα του «ρεαλισμού» και της «ιδεοληψίας». Πάντως σε καμιά περίπτωση ισοδύναμη και ρεαλιστική πρόταση δεν είναι οι ΜΕΑ και οι ΕΜΑΚ. Τα νούμερα και τα στοιχεία το αποδεικνύουν. Και δεν είναι ούτε οι εγγυημένες ποσότητες, ούτε οι διαστάσεις των μονάδων, ούτε οι μέθοδοι επεξεργασίας το θέμα. Κάποιοι επιμένουν να καλλιεργούν την ψευδαίσθηση ότι στα σύμμεικτα, και μάλιστα προερχόμενα από ΣΜΑ, με μαγικό τρόπο θα διαχωρίζεται το χαρτί Α4 από το σκισμένο πάμπερ χωρίς να έχει μείνει τίποτα κολλημένο πάνω;… Και να έχουν την απαίτηση να δουλεύουν άνθρωποι ένα ολόκληρο 8ωρο υπ’ αυτές τις συνθήκες; Γιατί άραγε; 

Εσύ πιστεύεις ότι την επόμενη μέρα ή τους επόμενους μήνες θα έχουν γίνει τα Εργοστάσια και οι ΜΕΑ, που ΘΑ κάνουν τη δήθεν Μηχανική Ανακύκλωση και Κομποστοποίηση; και στον ίδιο χρόνο δεν θα μπορούσε να προχωρήσει η ΔσΠ, για να πετύχει πολλαπλάσια αποτελέσματα από αυτά που αναμένονται από το σύστημα των ΜΕΑ; Το σίγουρο είναι ότι και μόνο η σκέψη για την μηχανική ανακύκλωση ακυρώνει την προσπάθεια για ΔσΠ και τη βελτίωση των στόχων και για μετά το 2020. Οι στόχοι του ΕΣΔΑ για το 2020 είναι να εφαρμόζεται η ΔσΠ στο 50% του συνόλου των ΑΣΑ και να πηγαίνει για υγειονομική ταφή μόνο το 30%. Κι αν δεν πιστεύεις εμένα, δες τι λέει η ειδική έκθεση 20/2012 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για τις ΜΕΑ που κατασκεύασαν οι χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου: «η πλειονότητα των αποβλήτων που εισήλθαν στις εγκαταστάσεις μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας απορρίφθηκαν σε χώρους υγειονομικής ταφής» http://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2009_2014/documents/cont/dv/eca_sr202012_/eca_sr202012_el.pdf

Το συμπέρασμα λοιπόν αγαπητέ μου - που θα συμφωνήσεις είμαι σίγουρος - είναι ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις για τα σκουπίδια.  Μόνο το ανθρώπινο χέρι υπό ασφαλείς συνθήκες στο σπίτι δίνει τη λύση. Ας το προσπαθήσουμε!

Λαμία, Φλεβάρης 2016

φιλικά

Στέφανος Σταμέλλος

https://www.facebook.com/stefanos.stamellos