Ολοκλήρωση εργασιών συντήρησης τοιχογραφιών στη Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στη Βράχα Ευρυτανίας

Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών συντήρησης στο πλαίσιο του ενταγμένου στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ – ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΗΠΕΙΡΟΥ 2007-2013 έργου: ‘’ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΩΝ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ της ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΣΤΟ Δ.Δ. ΒΡΑΧΑΣ ΔΗΜΟΥ ΦΟΥΡΝΑ, Ν. ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ’’, την Πέμπτη 6 Αυγούστου 2015, 7.30-10.00 π.μ. θα τελεσθεί η Πρώτη Πανηγυρική Λειτουργία και θα παρουσιαστεί τα έργο της συντήρησης τοιχογραφιών από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας και Ευρυτανίας.

Μέχρι την έναρξη των εργασιών στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος, με εξαίρεση επιμέρους μικρής κλίμακας σωστικές επεμβάσεις, δεν είχε πραγματοποιηθεί στο παρελθόν κάποιου είδους συστηματική συντήρηση.

Το έργο, ενταγμένο στο Ε.Π. Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας – Ηπείρου 2007-2013, υλοποιήθηκε με αυτεπιστασία και απολογιστικά από την 24η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων/Εφορεία Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας και Ευρυτανίας. Περιελάμβανε τη συντήρηση, αισθητική αποκατάσταση και ανάδειξη των τοιχογραφιών, στο πλαίσιο της συνολικής προστασίας και ανάδειξης της σταυροπηγιακής μονής της Βράχας, ενός σημαντικού μεταβυζαντινού μνημείου σε μια απομονωμένη ορεινή περιοχή της βορειανατολικής Ευρυτανίας.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 

Το σωζόμενο καθολικό της μονής είναι ναός αθωνικού τύπου με νάρθηκα και εξωνάρθηκα, σύνθετος, τρίκογχος, τετρακιόνιος, σταυροειδής με τρούλο, με χορούς στους πλάγιους τοίχους και επτάπλευρη εξωτερικά αψίδα ιερού. Η κατασκευή του κυρίως ναού και του εξωνάρθηκα φαίνεται ότι έγινε από δύο διαφορετικά συνεργεία, πιθανόν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.

Η κτητορική επιγραφή μας πληροφορεί ότι ο ναός κατασκευάστηκε το 1745, ενώ η τοιχογράφησή του ολοκληρώθηκε το 1753. Είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες, οι οποίες αποτελούν αξιόλογα έργα λαϊκής τέχνης, πιθανόν των μαθητών της Σχολής του Διονυσίου εκ Φουρνά. Εικονογραφικά αναπτύσσονται και οι τρεις κύκλοι, ο Λειτουργικός, ο Χριστολογικός και ο Αγιολογικός, με εμβόλιμα παράλληλα θέματα, που αποδίδονται στην επίδραση του Διονυσίου. Στη βορειοδυτική γωνία ιστορούνται οι δύο δωρητές κρατώντας το ομοίωμα της εκκλησίας, ο ηγούμενος της μονής Δαμασκηνός και ο Δημήτριος ο προσκυνητής.

Η ανασκαφική της 24ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων έρευνα στα δυτικά του ναού έφερε στο φως κτιριακά λείψανα διώροφου πιθανόν κτίσματος, το οποίο μπορεί να ταυτιστεί με το χώρο των κελιών και του μουσαφίρ οντά.