Ερευνητικό έργο ΚΡΗΠΙΣ στον Σπερχειό ποταµό και στον Μαλιακό Κόλπο

Η ολοκληρωµένη διαχείριση των υδάτινων πόρων και του παράκτιου χώρου είναι ζητούµενο σε παγκόσµιο επίπεδο κατά την τελευταία δεκαετία και επιβάλλεται από τα σηµαντικά περιβαλλοντικά και οικονοµικά προβλήµατα των καιρών µας. Αυτό εκφράζεται επίσηµα µέσα από διεθνείς νοµοθεσίες όπως οι Ευρωπαϊκές Οδηγίες Πλαίσιο για τα Ύδατα (ΟΠΥ 2000/60/ΕΕ) και την Θαλάσσια Στρατηγική (2008/56/ΕΕ). Η στόχευση της ολοκληρωµένης διαχείρισης της λεκάνης απορροής και του παράκτιου χώρου περιλαµβάνει την αειφορική χρήση των υπηρεσιών των υδάτινων οικοσυστηµάτων, τη διατήρηση των σηµαντικών περιβαλλοντικών πόρων σε ισορροπία µε την οικονοµική ανάπτυξη και την προστασία της δηµόσιας υγείας. 

Για να υλοποιηθεί πρακτικά ο συγκεκριµένος στόχος θα πρέπει αφενός να κατανοηθούν και να µελετηθούν οι αλληλεπιδράσεις µεταξύ των αβιοτικών και βιοτικών φυσικών χαρακτηριστικών (ποιοτικών στοιχείων) των υδάτινων οικοσυστηµάτων, και αφετέρου µεταξύ των ποιοτικών αυτών στοιχείων και των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων σε τοπικό επίπεδο (απολήψεις νερού, αλλαγές χρήσεων γης, ρύπανση, υπεραλίευση, κτλ). Απαραίτητη είναι επίσης και η µελέτη των επιδράσεων των παγκόσµιων περιβαλλοντικών µεταβολών (κλιµατικές αλλαγές) επί των υδάτινων οικοσυστηµάτων. 

Με βάση την ανωτέρω επιστηµονική αναγκαιότητα, το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) έχει αναλάβει από την Γενική Γραµµατεία Έρευνας και Τεχνολογίας να υλοποιήσει ερευνητικό έργο µε τίτλο: 'Ανάπτυξη συστήµατος ολοκληρωµένης διαχείρισης λεκάνης απορροής και της συνδεόµενης παράκτιας και θαλάσσιας ζώνης', στην περιοχή του Σπερχειού ποταµού και του Μαλιακού κόλπου. 

Στόχος του έργου είναι η εφαρµογή, εξέλιξη και ανάπτυξη µεθοδολογιών για την ολοκληρωµένη διαχείριση της λεκάνης απορροής και του παράκτιου συστήµατος που θα υποστηρίζει µια στρατηγική ορθολογικής και αειφόρου ανάπτυξης του χερσαίου και θαλάσσιου χώρου. 

Ο καινοτόµος χαρακτήρας του έργου έγκειται: 

• Στη σύνταξη του πρώτου ολοκληρωµένου σχεδίου διαχείρισης που θα περιλαµβάνει τόσο τη λεκάνη απορροής όσο και τον αντίστοιχο θαλάσσιο χώρο, πρακτική που θα υποστηρίξει την αειφορική ανάπτυξη της περιοχής. 

• Στη διερεύνηση και ποσοτικοποίηση των σχέσεων µεταξύ αβιοτικών και βιοτικών στοιχείων του υδάτινου οικοσυστήµατος µέσω της παρακολούθησης δοµικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών τους, όπως είναι η συγκέντρωση και η διασπορά των ρύπων, η σύσταση των βιοκοινοτήτων και οι υδροµετεωρολογικές και βιογεωχηµικές διεργασίες που ελέγχουν το υδάτινο οικοσύστηµα. 

• Στην λειτουργία ενός συστήµατος συνεχούς και αυτόµατης περιβαλλοντικής παρακολούθησης που θα υποστηρίξει µε τη σειρά του ένα σύστηµα έγκαιρης λήψης αποφάσεων στην περίπτωση φυσικών καταστροφών (πληµµύρες, ξηρασίες) και περιβαλλοντικών ατυχηµάτων (ατυχήµατα ρύπανσης) σε επίπεδο λεκάνης απορροής και παράκτιας ζώνης. 

• Στη διασύνδεση της «κατάστασης» του οικοσυστήµατος µε ανθρωπογενείς παράγοντες και πιέσεις και στην ποσοτικοποίηση της συµµετοχής κάθε είδους επίδρασης σε περίπτωση υποβάθµισης του οικοσυστήµατος. Συνέπεια αυτού θα είναι τα µέτρα προστασίας και αποκατάστασης να στοχεύουν σε εκείνες ακριβώς τις πιέσεις που κατεξοχήν ευθύνονται για την υποβάθµιση του οικοσυστήµατος. 

• Στη διασύνδεση όλων των παραπάνω σε ένα ολοκληρωµένο µοντέλο διαχείρισης λεκάνης απορροής και παράκτιας ζώνης. 

• Στην διατύπωση των πλέον ενδεδειγµένων µέτρων προστασίας και αποκατάστασης και στη σύνταξη πιλοτικών τεχνικών µελετών προστασίας και αποκατάστασης υποβαθµισµένων υδατικών σωµάτων. 

Πρόσφατα πραγµατοποιήθηκε η 1η αναγνωριστική δειγµατοληψία υδάτων στην περιοχή ενδιαφέροντος και θα ακολουθήσει άµεσα η εγκατάσταση σταθµών παρακολούθησης της ποιότητας και ποσότητας των υδάτων που θα αποτελέσει και ένα δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης για φαινόµενα ρύπανσης και πληµµυρών. 

Όλα τα παραπάνω θα υλοποιηθούν από πολυεπιστηµονική οµάδα εργασίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών µέσω ενός εντατικού προγράµµατος που θα διαρκέσει µέχρι το τέλος του 2015 και θα βασιστεί στην αναγκαία συνεργασία µε τους τοπικούς φορείς (Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, (Υπηρεσία Αλιείας, ΥΕΒ κλπ) τοπικοί σύλλογοι Αλιέων, ιχθυοκαλλιεργητές, κτλ). 

Το έργο χρηµατοδοτείται από τη Γ.Γ.Ε.Τ. / Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευµάτων, εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα "Αττική" και συγχρηµατοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερικής Ανάπτυξης και από εθνικούς πόρους. 

Η Περιφερεια Στερεας Ελλαδας µε τις Υπηρεσιες Αλιειας, ΥΕΒ κλπ συµµετέχει και συνδράµει ενεργά µε τη διάθεση υλικοτεχνικης υποδοµης, του επιστηµονικού της σκάφους κλπ στην υλοποίηση του εν λόγω προγράµµατος Περισσότερες πληροφορίες στο elias@hcmr.gr, http://imbriw.hcmr.gr